In de aanloop naar Koningsdag las ik een kort artikel in het AD, waarin Oranjeverenigingen aan de bel trokken. In diverse plaatsen in Nederland werden vrijwilligers bedreigd door tegenstanders van het oplaten van ballonnen. Met gefronste wenkbrauwen las ik verder hoe sommige verenigingen voor duizenden Euro’s aan beveiliging inschakelden, om de Koningsdagevenementen te beschermen tegen deze activisten. Dat moet toch anders kunnen? Hoe maak je mensen bewust van de schadelijke gevolgen van alle ballonnen in het milieu? Hoe zorg je ervoor dat vanuit de samenleving wordt ingezien dat al die ballonnen misschien niet zo’n goed idee zijn? En hoe doe je dat zonder direct te gaan dreigen?
Plastic soep door ballonnen
Een ballon oplaten met daaraan een kaartje om te zien welke het verst komt. Wie heeft het niet gedaan? Ballon opblazen, helium erin, kaartje eraan en loslaten maar. Een prachtig gezicht natuurlijk als al die ballonnen tegelijkertijd de lucht in gaan. Maar sinds enkele jaren komen er steeds meer berichten van plastic soep in de oceanen, overleden dieren die gevonden worden met plastic in hun maag en de schadelijke milieugevolgen van ballonnen. Dat is de keerzijde van het oplaten van al die ballonnen.
Universiteit Wageningen: ballonnen zijn schadelijk
Onderzoekers van de Universiteit Wageningen waarschuwden op Koningsdag nogmaals voor de schadelijke gevolgen van het oplaten van ballonnen. De wetenschappers komen inderdaad regelmatig plastic tegen en de magen of darmen van zeevogels en andere dieren. Ballonfabrikanten hebben weliswaar afbreekbare ballonnen geproduceerd, maar volgens experts is dit geen alternatief. De ballonnen zijn namelijk pas na twee jaar volledig verdwenen.
Wat moet je communiceren?
Oké, ballonnen zijn dus schadelijk voor het milieu. Daarnaast weet inmiddels bijna iedereen van de enorme plastic soep op de oceanen. En als je 10 mensen vraagt of ze dat erg vinden, zeggen er waarschijnlijk 9 ja. Maar hoe zorg je er dan voor dat er inderdaad minder ballonnen opgelaten worden, bijvoorbeeld op dagen als Koningsdag?
Advies 1: dreigen is kansloos
Het is natuurlijk te gek voor woorden dat je vrijwilligers van een Oranjevereniging gaat bedreigen om het oplaten van ballonnen. Natuurlijk mag je je punt kenbaar maken, maar dreigen heeft geen enkele zin. Het is niet alleen asociaal, maar draagt ook niet bij aan begrip. Sterker nog, het leidt alleen maar tot onbegrip en daar is niemand bij gebaat.
Advies 2: educatie en bewustwording
Het zomaar in de ban doen van het oplaten van ballonnen leidt zonder meer tot protesten. Als er van de een op de andere dag gezegd wordt dat je iets niet meer mag doen, vind je dit natuurlijk niet leuk. Begin daarom onderaan de ladder, bij een nieuwe generatie. In Epe leggen ze bijvoorbeeld aan kinderen uit wat er gebeurt met de ballon die ze oplaten. Met als gevolg dat de meeste kinderen helemaal geen ballon meer willen oplaten. Dan los je het milieuprobleem op een mooie manier op. Vertel wat de risico’s zijn en laat iemand vervolgens zelf een beslissing nemen. De kans is groot dat je op deze wijze het gewenste effect bereikt.
Advies 3: ontmoedigingsbeleid uitleggen
In 2014 werd in de Tweede Kamer een motie van de Partij van de Dieren aangenomen die stelt dat de overheid gemeenten moet oproepen tot het ontmoedigen van het oplaten van ballonnen. Een aantal gemeenten voert dit ontmoedigingsbeleid actief uit, maar vaak gaat het nog mis op het gebied van communicatie. Ook hiervoor geldt weer: leg uit waarom het oplaten van plastic geen goed idee is. Maak mensen duidelijk dat heliumballonnen niet goed zijn voor het milieu en dat er alternatieven zijn om het leuk te houden.
Advies 4: alternatieven
Je kunt wel iets willen verbieden, maar als er geen alternatieven zijn, gaat het natuurlijk niet lukken. Daarom is het noodzakelijk om de beschikbare alternatieven te communiceren. In Oudenbosch lieten ze dit jaar geen ballonnen op, maar zeepbellen. Actiegroep Die Ballon gaat niet op noemt bijvoorbeeld ook een show met drones, een lampionnenoptocht of het oplaten van vliegers als alternatieven. Voor kinderen maakt het niet uit, het zijn vooral de ouders die hun beklag doen.
Probeer niet in een keer alles te veranderen
Wanneer je een maatregel wilt doorvoeren, is bewustwording en communicatie het allerbelangrijkst. Het laatste wat je dan moet doen, is in een keer iets afschaffen. Het heeft tijd nodig om mensen te laten inzien dat iets schadelijk kan zijn. Ballonnen niet meer oplaten is prima, maar doe dat niet van de een op de andere dag. Communicatie heeft tijd nodig. Een ding is wel zeker: als je Oranjeverenigingen gaat bedreigen, bereik je alleen maar een averechts effect. Voorstanders van ballonnen zullen juist nog meer onbegrip tonen en dat kan niet de bedoeling zijn.
