De algemene beschouwingen zitten erop, het kabinet kan aan de slag. Twee dagen lang lag de nieuwe regering onder vuur van de oppositie. Kritiek spitste zich met name toe op de voorgestelde asielcrisiswet die het kabinet wil invoeren. Maar ook op andere onderwerpen als de btw-verhoging op cultuur was de oppositie fel. En een goed debat voeren is ook juist wat politiek gezien nodig is. Vraag is wel op welke wijze je dat doet. In tijden waarin het vertrouwen in de politiek laag is en de Tweede Kamer steeds meer onder een vergrootglas ligt, zou het goede voorbeeld van redevoering uit Den Haag moeten komen. Was dat communicatief gezien het geval de afgelopen dagen? Of leidt het tot meer polarisatie?
Politiek wantrouwen
Het vertrouwen in de politiek was onder het laatste kabinet Rutte erg laag. Dat is nu weer iets aan het opkrabbelen, maar daarmee zijn we er nog niet. Nog steeds is de samenleving sterk gepolariseerd. Er wordt nauwelijks met elkaar gesproken, maar vooral over elkaar. Daarvoor wordt het voorbeeld gegeven in de Tweede Kamer. Het lijkt er al langer op dat coalitie en oppositie vooral tegenstanders zijn. En in zekere zin is dat ook zo, de oppositie heeft te controleren wat de coalitie bedenkt. Maar daar hoort ook constructief werken aan een beter Nederland bij. En een debat voeren in redelijke bewoordingen.
Hoe ging het eraan toe?
Stevige bewoordingen als ‘onmenselijke plannen’, ‘asociale voorstellen’ en voortdurend over en weer modder gooien. Dat is in een regel de samenvatting van de algemene beschouwingen van dit jaar. En als je hier als stemmende kiezer naar hebt gekeken, moet je je hebben afgevraagd waar je nu eigenlijk naar gekeken hebt. Beschuldigingen vlogen heen en weer, maar concrete tegenvoorstellen werden nauwelijks gedaan. Vanuit de oppositie kwam er weinig, de coalitie was vooral bezig met alles van zich af laten glijden. Hoe komt dat over naar buiten toe?
Stevige bewoordingen: meer polarisatie
Onderzoek van Lo Sardo, Brugnoli, Gravino en Loreto (2024) heeft laten zien dat het ongefundeerd afkeuren van iemand anders ideeën zorgt voor meer wantrouwen en polarisatie. De sociale cohesie komt hierdoor onder druk te staan in de samenleving en constructieve gesprekken worden minder eenvoudig te voeren. Kortom, wanneer in de Tweede Kamer op deze manier als in de algemene beschouwingen het gesprek wordt gevoerd, heeft dat zonder twijfel zijn weerslag op het maatschappelijk debat en hoe bevolkingsgroepen juist tegenover elkaar komen te staan.
Afkeur versterkt
Het onderzoek laat eveneens zien dat felle debatten die op het randje zitten van wat nog acceptabel is, ook zorgen voor meer interactie online. Mensen delen of liken vaker berichten met die felle bewoordingen, wat ervoor zorgt dat het bereik ervan snel groter wordt. Daarbij maakt het niet uit of de informatie correct is of niet, al snel vindt een groot publiek zijn weg naar de soundbites. Met als resultaat dat de afkeur richting een bepaalde partij snel groeit. Wat weer zijn weerslag heeft op de achterban van de partij die de ander bejegent.
Beschaafder debat: minder polarisatie
Als politici op landelijk niveau een andere toon zouden aanslaan in het debat, zou dit kunnen zorgen voor minder polarisatie in de samenleving. Natuurlijk is het goed om kritisch naar elkaar te zijn en plannen waar je niet achter staat aan te pakken. Dat is ook waar politiek voor bedoeld is. Maar je kunt wel werken aan de manier waarop. Moet je termen als asociaal, onmenselijk en extreemrechts gebruiken of kun je ook op beschaafdere wijze je punt overbrengen? Is het nodig als coalitie en oppositie om met stemverheffing elkaar verbaal aan te vallen of kun je ook op inhoud en professionele toon met elkaar in debat?
Podium voor heel Nederland
Naast dat de politici in Den Haag gaan over het landsbestuur, hebben ze ook een voorbeeldfunctie. Wat in de Tweede Kamer gebeurt, komt doorgaans in het nieuws. Dat weten ze zelf ook en des te belangrijker is het dat je zorgvuldig bent in de communicatie. Natuurlijk scoren soundbites goed en scoren die mooi op social media. Maar uiteindelijk gaat het om werken aan een beter Nederland, voor iedereen. Daar hoort polarisatie niet bij en politici kunnen daar met hun woord- en taalgebruik een bijdrage aan leveren.
Meer weten over dit onderwerp of andere artikelen op deze site? Stuur me een mail.
Bronnen
Ruggiero Lo Sardo, D., Brugnoli, E., Gravino, P. & Loreto, V. (2024). From trust to disagreement: disentangling the interplay of misinformation and polarisation in the news ecosystem. Physics and society.
