Het heeft even geduurd, maar donderdag 16 mei 2024 waren de vier formerende partijen eruit. Het hoofdlijnenakkoord van een nieuw kabinet werd gepresenteerd. PVV, NSC, VVD en BBB hebben er bijna een half jaar over gedaan, maar zijn er uiteindelijk uitgekomen. Bij de vier partijen zelf ging de achterban unaniem akkoord, bij de oppositie werd moord en brand geschreeuwd over de inhoud. Sleutelwoorden van de afgelopen verkiezingen waren bestaanszekerheid en vertrouwen. Daarbij vooral doelend op vertrouwen in de politiek. Op welke wijze hebben de reacties op het nieuwe akkoord bijgedragen aan vertrouwen of juist wantrouwen en polarisatie in de landelijke politiek?
De coalitie
Allereerst de reacties van de formerende partijen. PVV-leider Geert Wilders gaf aan dat ‘de zon weer gaat schijnen in Nederland’. Van der Plas van de BBB noemde het een prachtige dag voor het land, waarbij haar partij niet wegloopt als het moeilijk wordt, maar juist dan doorzet. Yesilgöz (VVD) was trots dat het gelukt was om te werken aan een stabiel en veilig Nederland en Pieter Omtzigt (NSC) gaf opnieuw aan dat dit kabinet gaat voor bestaanszekerheid voor alle Nederlanders. Kortom, als je de kopstukken van de vier formerende partijen hoort, kan het niet anders dan een prachtig akkoord zijn voor iedereen.
De oppositie
Zo positief als de coalitie is, zo negatief is de oppositie. Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA) noemde het akkoord rampzalig, op drijfzand gebouwd en gebaseerd op aannames die de partijen niet kunnen waarmaken. Rob Jetten (D66) noemde het een akkoord met luchtkastelen, gebouwd op financieel drijfzand. Denk-leider Van Baarle nam kwalificaties als inktzwart en een regeerakkoord van extreemrechtse slopers in de mond.
Neutralere reacties
Dan waren er ook nog een aantal partijen, waaronder het CDA en de ChristenUnie, die zich weliswaar zorgen maakten over een aantal onderwerpen uit het akkoord. Maar tegelijkertijd ook de goede punten van het akkoord durfden te benoemen. Je kunt natuurlijk oppositie zijn, maar uiteindelijk ben je ook in die rol bezig met bouwen aan een beter Nederland.
Wat doen stevig afkeurende reacties voor polarisatie?
Italiaanse wetenschappers Ruggiero Lo Sardo, Brugnoli, Gravino en Loreto (2024) hebben onderzocht wat het ongefundeerd afkeuren van iemands anders ideeën doet met vertrouwen en polarisatie in de politiek. Zij hebben gevonden dat dit ervoor kan zorgen dat de sociale cohesie onder druk komt te staan en constructieve gesprekken in de weg staat. Met als gevolg dat mensen niet meer met elkaar praten, maar alleen nog maar over elkaar.
Afkeuring zorgt voor meer interactie
Daarnaast zorgen stevig afkeurende reacties voor meer interactie bij de achterban. Zeker online is dit aan de orde. Wanneer een politiek voorman in stevige bewoordingen tekeer gaat tegen een plan of voornemen van de ander, zagen de onderzoekers dit terug in online reacties en deelname aan discussies. Daarbij maakte het niet veel uit of het ging om juiste informatie of desinformatie. Zelfs wanneer mensen tegen desinformatie ingingen, bleek dit weinig effectief in een poging om polarisatie tegen te gaan.
Polarisatie versterkt
Door in felle bewoordingen tekeer te gaan tegen een idee dat je niet aanstaat, zorg je voor meer polarisatie en uit elkaar groeiende bevolkingsgroepen, laat het onderzoek van Lo Sardo et al. (2024) zien. En juist in een tijd waarin vertrouwen in de politiek onder druk staat en het juist goed zou zijn om wat nader tot elkaar te komen, is dat niet prettig. Helaas is het een al langer ingezette trend dat de politieke partijen in Den Haag er vooral voor zichzelf lijken te zitten en niet per se voor het opbouwen van een fijn en sterk Nederland. Dat geldt overigens niet alleen voor de huidige oppositiepartijen, ook BBB, VVD, PVV en NSC kunnen er natuurlijk wat van.
Wat zou helpen?
Natuurlijk staat het iedere partij vrij om te ageren tegen ideeën die je niet ondersteunt. Sterker nog, dat is ook goed. Alleen de manier waarop zou anders kunnen, om polarisatie tegen te gaan.Een aantal opties die het publieke discourse ten goede zouden komen. Dat gaat ook helpen om het vertrouwen in de politiek terug te krijgen, of je nu links of rechts stemt.
- Laat extreme kwalificaties achterwege
- Geef duidelijk aan waar je tegen bent, maar schenk ook aandacht aan hoe het dan beter zou kunnen of moeten op die punten
- Toon een constructieve houding en geef aan op welke punten je wel mee kunt gaan
- Laat aan je achterban zien welke punten voor hen juist positief zijn en welke negatief uitpakken, zodat er een gebalanceerd verhaal ontstaat
Meer weten over dit onderwerp of andere artikelen op deze site? Stuur me een mail.
Bronnen
Ruggiero Lo Sardo, D., Brugnoli, E., Gravino, P. & Loreto, V. (2024). From trust to disagreement: disentangling the interplay of misinformation and polarisation in the news ecosystem. Physics and society.