framing den haag

Afgelopen week stond in het teken van de Europese verkiezingen. Donderdag gingen we in Nederland naar de stembus, zondag volgde de uitslag. Dit omdat in de meeste Europese landen later dan bij ons werd gestemd. GroenLinks-PvdA haalde met acht stuks de meeste zetels, gevolgd door de PVV met zes en de VVD met vier zetels. De linkse partij leverde daarmee een zetel in ten opzichte van de vorige verkiezingen, de partij van Geert Wilders won er vijf en de VVD ging er één omlaag. Zeg jij het maar, wie was de winnaar? In ieder geval zorgden de partijen voor een stukje framing in optima forma.

Wat is een winnaar?

Kijken we naar de definitie van ‘winnaar’ in de Van Dale, dan lees je daar: iemand die wint in een wedstrijd, spel enz. De vraag is natuurlijk bij verkiezingen hoe je dat uitlegt. Ben je de winnaar van de verkiezingen als je de grootste partij bent geworden? Of ben je vooral een winnaar als je er in zetels flink op vooruit bent gegaan? En wat als je de grootste partij bent, maar wel een zetel hebt verloren? Ben je dan een winnaar of een verliezer? En als je weliswaar flink wat zetels hebt gewonnen, maar niet de grootste partij bent, ben je dan een winnaar of heb je verloren van een andere partij? Kortom, je kunt winnaar op vele manieren uitleggen.

GroenLinks-PvdA: we zijn de grootste

Opvallend aan de communicatie van de grootste partij uit de exitpolls op donderdag, was dat GroenLinks-PvdA het woord winnaar niet gebruikte. Zij hielden het bij ‘we zijn de grootste’. En ook Frans Timmermans nam het woord winnaar niet in de mond. Hij gaf vooral aan dat de partij hiermee verder kan en dat er nog steeds een flink progressief geluid wordt afgegeven in Nederland. Opvallend omdat bij de Tweede Kamerverkiezingen Timmermans er nog hard inging tegen onder andere Geert Wilders. De gematigde toon lijkt beter te werken voor de partij en de achterban.

Wilders: grootste winnaars

Waar Timmermans het niet over winnaar of verliezer had, was dat bij Geert Wilders wel anders. Hij noemde de PVV de grootste winnaar van de verkiezingen. Als het gaat om zetelwinst ten opzichte van de vorige verkiezingen, heeft hij zeker gelijk. Gaat het om de absolute winst, dan is het natuurlijk de vraag of je de grootste winnaar bent als je niet de grootste partij bent geworden. En daarnaast impliceert ‘grootste winnaar’ dat er nog meer winnaars zijn, waarvan het niet duidelijk is op welke partijen Wilders dan doelt. Zou hij daar toch GroenLinks-PvdA mee bedoelen?

En de andere partijen?

Kijk je naar andere partijen, dan zie je ze bijna allemaal dolblij en positief reageren. Neem het CDA, die waren zeer tevreden met de uitslag, terwijl ze een zetel hebben verloren. Of D66, die vooral blij waren met het tegenwicht tegen extreme partijen op de rechterflank, terwijl ze zelf niet zo groot zijn geworden met drie zetels. NSC behaalde één zetel, voor een partij die bij de Tweede Kamerverkiezingen goed scoorde, toch behoorlijk matig, maar het gejuich was er niet minder om. Juist de reacties van partijen die het net ietsje minder hebben gedaan, zijn mooie voorbeelden van framing. Van iets negatiefs iets positiefs maken en daarmee de mensen die jou steunen een zetje in de goede richting geven.

Is framing erg?

Nee, framing is niet erg. Het gebeurt vrijwel overal en het is ook volkomen logisch. De kunst is om een positieve draai te geven aan iets dat niet per se in jouw voordeel spreekt (bijvoorbeeld de uitslag van NSC). Of juist de aandacht ergens vanaf leiden en wijzen op iets anders (de reactie van D66). Daarmee vertel je geen onwaarheden, maar je stuurt de lezer of ontvanger van je bericht net in een andere richting. Als ontvanger van het bericht is het vooral taak om iets dieper te graven om te achterhalen wat het hele verhaal is. En als je de geringe zetelwinst, of juist -verlies, afzet tegen de volledige uitslag, dan ben je zelf prima in staat om te bepalen wie de echte winnaar van de verkiezingen is.

Door Marc Wessels

Ik heb Communicatie- en Informatiewetenschappen gestudeerd met een specialisatie in bedrijfscommunicatie. Ik verzorgde eerder de marketingcommunicatie van het Taalcentrum-VU en werk tegenwoordig als communicatieadviseur bij Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden. Op deze blog vertaal ik als communicatiespecialist interessante en aansprekende communicatieonderwerpen van de theorie naar de praktijk.