Steeds vaker worden generatieve AI-afbeeldingen gebruikt voor een visuele weergave van hoe iets eruit zou kunnen zien. Een toekomstbeeld, een droom of een upgrade van een zogenaamde artist impression. Kunstmatige intelligentie biedt natuurlijk grote mogelijkheden voor het verbeelden van zaken, maar is tegelijkertijd tot zoveel in staat dat het de vraag is of dat louter positief is. Want wat als een AI-afbeelding té goed wordt? En een onmogelijk toekomstbeeld schetst? Eén van de eerste onderzoeken naar hoe AI-afbeeldingen worden ontvangen is nu uitgevoerd. In dit artikel deel ik de resultaten.
Verbeelding door AI
AI-afbeeldingen worden steeds vaker ingezet door bedrijven en overheden om te laten zien waar naartoe gewerkt wordt. Immers, een afbeelding zegt meer dan 1000 woorden. En het voordeel van generatieve AI is dat je in een handomdraai een afbeelding kunt creëren die je zelf als artiest of tekenaar nooit in zo’n korte tijd voor elkaar had gekregen. Dat biedt dus grote mogelijkheden. De keerzijde hiervan is dat je zo gemakkelijk een afbeelding kunt ontwerpen, dat het risico bestaat dat er een surrealistisch beeld wordt neergezet. Met als gevolg dat mensen verwachtingen krijgen die nooit waargemaakt kunnen worden.
Regelgeving generatieve AI
Het is niet voor niets dat de Rijksoverheid bijvoorbeeld richtlijnen heeft ingevoerd afgelopen jaar, specifiek voor het gebruik van generatieve AI. Het is toegestaan om hier gebruik van te maken, mits er goed gekeken wordt naar mogelijke risico’s van het gebruik daarvan. En daarmee wordt ook bedoeld de inschatting hoe bepaalde afbeeldingen ontvangen zullen worden.
Hoe worden AI-afbeeldingen ontvangen?
Rapp, Lodovico, Torrielli en Di Caro (2025) hebben onderzoek gedaan naar generatieve AI-afbeeldingen. Meer specifiek, hoe de afbeeldingen binnenkomen bij de ontvanger en welke effecten er optreden. Het eerste resultaat was positief, ontvangers van AI-afbeeldingen zijn onder de indruk van de technische kwaliteit en gedetailleerdheid van de plaatjes. Tegelijkertijd worden de afbeeldingen wel vaak bestempeld als prototypisch of vreemd.
AI wordt als griezelig ervaren
Een tweede opvallend resultaat van de onderzoekers was dat AI-afbeeldingen met regelmaat griezelige gevoelens oproepen bij de ontvanger. Dat komt deels doordat we nog niet helemaal gewend zijn aan generatieve AI, deels doordat bedrijven en ook overheden nog wel eens willen overdrijven met AI-plaatjes. Waardoor de meest gekke combinaties samen worden gevoegd in één afbeelding. Dat zorgt voor een ongemakkelijk gevoel bij de ontvanger.
Relationele strategieën bij generatieve AI
De onderzoekers hebben vervolgens gekeken naar hoe we als ontvanger het best met generatieve AI-afbeeldingen om kunnen gaan. Eén van de antwoorden op deze vraag was het inzetten van relationele strategieën. Je gaat je als het ware afzetten tegen de AI-afbeelding en schat jezelf hoger in dan een door de computer gemaakte plaat. Waardoor je sneller ervan doordrongen bent dat het maar om een impressie gaat. Daarnaast gaat het om humanization. Dat wil zeggen dat je het onbekende bekend gaat maken. Je moet leren omgaan met generatieve AI, zodat je beter bekend bent met de mogelijkheden en dus ook begrijpt waarom een afbeelding is zoals ‘ie is.
Generatieve AI: veel potentie, maar we zijn er nog niet
Zoals met veel nieuwe dingen is het natuurlijk een kwestie van tijd voordat mensen er aan gewend zijn. Wat je nu met generatieve AI ziet gebeuren, is dat bedrijven en overheden maar wat graag ermee aan de slag gaan. Waarbij de focus vooral ligt op de creatie van een afbeelding en nu nog minder op hoe de ontvanger er op reageert. Het onderzoek van Rapp et al. (2025) geeft hier een eerste wetenschappelijke blik op. Goed om deze informatie er naast te houden bij het ontwerpen van verbeeldingen en vooral ook te kijken naar strategieën om het ongemak bij de ontvanger zoveel mogelijk weg te nemen.
Meer weten over dit onderwerp of andere artikelen op deze site? Stuur me een mail.
Bronnen
Rapp, A., Lodovico, C. Torrielli, F. & Di Caro, L. (2025) How do people experience the images created by generative artificial intelligence? An exploration of people’s perceptions, appraisals, and emotions related to a Gen-AI text-to-image model and its creations, International Journal of Human-Computer Studies, Volume 193.
