Wanneer je het nieuws een beetje volgt, lijkt het wel alsof er alleen maar verschrikkelijke dingen gebeuren. In verschillende delen van de wereld is het oorlog, in de Verenigde Staten lijkt de polarisatie groter dan ooit, in ons eigen land zijn er flinke zorgen over de lijn van het nieuwe kabinet. Kortom, je wordt er niet vrolijk van. Aan journalisten de taak om de balans te vinden in al dat nieuws. Met als doel om zo objectief verslag te doen van een event of situatie. Maar soms lukt dat niet, omdat een regering besluit dat journalisten niet langer welkom zijn. Welk effect heeft dat op de nieuwsvoorziening over een bepaalde situatie?
Journalisten het land uit gezet
In principe zijn journalisten neutraal en moeten ze altijd en overal de vrijheid hebben om hun werk te kunnen doen. Of het nu gaat om een positieve situatie of een conflict, journalisten hebben het recht om er verslag van te doen. Maar in de praktijk werkt dat niet altijd zo. De afgelopen jaren hebben we verschillende voorbeelden gezien van situaties waarin buitenlandse journalisten niet langer welkom waren. Bijvoorbeeld in China, Rusland of het Midden-Oosten. Dat zou gevolgen kunnen hebben voor het nieuws dat er dan nog uit een gebied komt, bijvoorbeeld doordat de nog wel aanwezige journalisten gecontroleerd worden door de regering. Vraag is of het uitzetten van buitenlandse journalisten daadwerkelijk gevolgen heeft.
Drie mogelijke effecten
DeButts en Pan (2024) hebben onderzocht wat de gevolgen van het uitzetten van buitenlandse journalisten kunnen zijn. Daarbij hebben ze drie mogelijke effecten benoemd: een afschrikwekkend effect, een veerkrachtig effect of terugslag. In het eerste geval hoor je steeds minder over een bepaalde situatie omdat journalisten er niet meer over willen of durven te schrijven. Bij terugslag gaat het om verminderde verslaglegging en bij het veerkrachtige effect laten journalisten zich juist niet afschrikken. Sterker nog, ze doen hun uiterste best om dan van buitenaf zo goed mogelijk verslag te doen.
Case study
De onderzoekers hebben gekeken naar de situatie in China na maart 2020. Toen werden diverse buitenlandse journalisten het land uitgezet. Met mogelijke gevolgen voor de nieuwsvoorziening, de samenstelling van het nieuws en het bereik daarvan. De onderzoekers wilden weten of één van de drie hierboven genoemde effecten is opgetreden. Om het daadwerkelijke effect van het uitzetten van buitenlandse journalisten te kunnen duiden.
Resultaat: nieuwsvoorziening bleef op orde
Het belangrijkste resultaat van het onderzoek was dat mediaorganisaties niet werden afgeschrikt door de uitzetting. Ook bleek er geen sprake van een terugslag in de hoeveelheid nieuws over het land. Wel was het zo dat het productieproces van nieuws anders werd ingestoken, om toch verslag te kunnen blijven doen van de ontwikkelingen. Dat is natuurlijk ook nodig omdat je iets minder dicht op het vuur zet en dus creatiever te werk zal moeten gaan om op goede wijze het nieuws te kunnen brengen.
Buitenlandse journalisten uitzetten, zinvol?
Het lijkt erop dat regeringen meer controle over de nieuwsvoorziening willen nemen zodra ze buitenlandse journalisten weren uit het land. Richting de eigen bevolking, maar ook om te reguleren wat er naar buiten komt. Uit het onderzoek van DeButts en Pan blijkt dat dit effect maar zeer beperkt is. Sterker nog, nieuwsorganisaties zijn veerkrachtig als het gaat om het verslag leggen in gebieden waar ze eigenlijk niet meer welkom zijn. En het zou zelfs zo kunnen zijn dat journalisten nog meer geïnteresseerd raken in zo’n gebied en op creatieve wijze er meer verslag van gaan doen.
Verandert het nieuws dan niet?
In het onderzoek is niet gekeken naar de samenstelling van het nieuws, de kwaliteit ervan en het waarheidsgehalte. Het zou natuurlijk in theorie moeilijker moeten zijn om echt goed verslag te doen van een situatie als je er zelf niet bent. De vraag is dus wel of het nieuws dat je dan presenteert, van dezelfde kwaliteit is als wanneer je van binnenuit verslag doet. Dat zou nog een mooie vraag zijn voor vervolgonderzoek.
Meer weten over dit onderwerp of andere artikelen op deze site? Stuur me een mail.
Bronnen
Matt DeButts, Jennifer Pan, Reporting after removal: the effects of journalist expulsion on foreign news coverage, Journal of Communication, Volume 74, Issue 4, August 2024, Pages 273–286.