Wat zeggen cijfers in de media in Coronatijd?

Framing via cijfers

We krijgen in deze Coronatijd het ene na het andere cijfer op ons afgevuurd. Het aantal besmettingen, het aantal patiënten op de intensive care, het aantal sterfgevallen. Iedere dag opnieuw komt het RIVM met nieuwe cijfers, die maar wat graag door de media worden overgenomen. En waarop vervolgens veel mensen hun informatie en kennis op baseren. Maar war zeggen dij cijfers eigenlijk? En kunnen we de cijfers in Coronatijd zomaar overnemen of moeten we daar meer voor doen? Waarom hebben cijfers juist wel of geen zin?

Voorbeelden van cijfers in de media

Een voorbeeld. Waar gaat het beter qua Corona:

  • Aantal doden Verenigde Staten per 24 april: 49.594
  • Aantal doden Nederland per 24 april: 4.192

Waarschijnlijk roep je gelijk dat we het in Nederland beter doen. Maar zet je het aantal geregistreerde doden af tegen 100.000 inwoners, dan blijkt dat we hier 24,3 doden hebben en in de Verenigde Staten 15,3. Oftewel, dan blijkt het sterftecijfer in Amerika relatief lager te liggen dan bij ons in Nederland.

Nog een voorbeeld:

  • Aantal besmettingen Duitsland per 24 april: 155.418
  • Aantal besmettingen Nederland per 24 april: 37.384

Wederom de vraag: waar gaat het beter? Je bent vast geneigd te zeggen dat het in Nederland beter gaat, maar ook hier is dat waarschijnlijk niet het geval. In Duitsland wonen ten eerste veel meer mensen, ten tweede wordt er bij onze oosterburen veel meer getest en ten derde is het relatieve dodenaantal in Duitsland een stuk lager dan bij ons, doordat positief geteste mensen direct in quarantaine gaan.

Vergelijken van cijfers in Coronatijd is onmogelijk

In de media worden er voortdurend grafiekjes getoond van aantallen besmettingen en doden in Nederland, ten opzichte van andere landen. Maar juist dat vergelijken is lastig. Immers, de omstandigheden zijn overal anders. Het aantal inwoners, de bevolkingssamenstelling, het aantal testen dat wordt uitgevoerd, de medische zorg die beschikbaar is, de maatregelen die in een land genomen worden tegen Corona. Kortom, het vergelijken van cijfers op een eerlijke wijze is bijna onmogelijk.

Waarom gebruiken media dan toch graag cijfers in Coronatijd?

Cijfers spreken aan. Zodra je een getal noemt, hebben mensen daar direct een idee bij. En door elke dag cijfers te noemen, zoals die van het RIVM, krijgen mensen een idee van hoe het gaat. Minder doden per dag biedt hoop. Minder mensen op de IC is eveneens positief nieuws. Alleen op die manier zijn de strikte maatregelen voor de samenleving goed vol te houden. We zien dat onze inspanningen zich uitbetalen en dat motiveert om door te blijven gaan.

Framing via cijfers

Daarnaast worden cijfers in de media vaak gebruikt om nieuws te framen. Dat wil zeggen: de lezer sturen door informatie op een bepaalde wijze te brengen. Nog een voorbeeld. Welke kop benadrukt volgens jou meer de noodzaak van de Coronacrisis:

  • Meer dan 37.000 Nederlanders zijn besmet (geweest) met Corona
  • Percentage Nederlanders dat met Corona besmet is (geweest): 0.21%

De eerste kop is natuurlijk veel aansprekender, toch zeggen ze allebei precies hetzelfde. Het is maar hoe je het opschrijft. Dat je bij de eerste kop veel meer doordrongen bent van de noodzaak, is een gevolg van de manier van opschrijven: framing.

Wat zeggen de cijfers in Coronatijd?

Wanneer je cijfers te horen krijgt in deze Coronatijd, moet je wel een referentiekader hebben. Anders zeggen de cijfers vrij weinig. Dat er in Amerika veel meer doden zijn dan hier, betekent dus niet automatisch dat het daar of hier beter gaat. Je kunt pas iets dergelijks concluderen als je veel meer achtergrondinformatie hebt. Hetzelfde geldt voor de dagelijkse cijfers van het RIVM. Natuurlijk fijn als de cijfers dalen, maar heb jij wel eens een paar dagen later gekeken of de aantallen inmiddels bij de juiste dag zijn opgeteld. En wat dat dan betekent voor de aantallen?

Framing via cijfers niet erg, wel even checken

Framing in de media via cijfers is op zich geen probleem, mits je je ervan bewust bent dat cijfers niet altijd het hele verhaal vertellen. Ze gaan pas wat betekenen, als je weet waar ze vandaan komen en tegen wat ze worden afgezet. Dit geldt niet alleen in Coronatijd, maar eigenlijk altijd als je cijfers voorbij hoort komen. Let de volgende keer dat een bedrijf jaarcijfers bekendmaakt maar eens op. Was het niet zo’n goed jaar? Dan lees je waarschijnlijk alleen de omzet. Of er wordt gesproken over een percentage winst, wat niet alles zegt als je het cijfer van het voorgaande jaar niet kent. Vraag jezelf daarom altijd af wat de cijfers echt zeggen.

Meer weten over dit onderwerp of andere artikelen op deze site? Stuur me een mail.

Marc Wessels

Ik heb Communicatie- en Informatiewetenschappen gestudeerd met een specialisatie in bedrijfscommunicatie. Ik verzorgde eerder de marketingcommunicatie van het Taalcentrum-VU en werk tegenwoordig als communicatieadviseur bij Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden. Op deze blog vertaal ik als communicatiespecialist interessante en aansprekende communicatieonderwerpen van de theorie naar de praktijk.