Het is bijna Prinsjesdag. De dag waarop het kabinet de financiële plannen voor komend jaar presenteert. Waar heel het land al weken of maanden roept om maatregelen voor de huidige inflatie, houdt de regering vast aan de derde dinsdag van september. Voor veel mensen wordt het steeds lastiger om de rekeningen te betalen aan het einde van de maand. Tegelijkertijd zie je om je heen ook dat restaurants en terrassen vol zitten en dat er nog elke dag lange rijen op Schiphol staan. Wat doet communicatie met het beeld dat we van ons leven hebben op het moment? Hebben bijvoorbeeld de media invloed op jouw gedrag en vertrouwen?
Vertrouwen is laag
Het vertrouwen in de politiek was niet eerder zo laag als op dit moment. Het kabinet Rutte IV kreeg afgelopen week een 3,3 als rapportcijfer, waarbij vooral de ministers Hoekstra, De Jonge en Kaag laag beoordeeld werden. Ook het vertrouwen in de economie is historisch laag. Volgens het CBS waren we niet eerder zo negatief over onze koopkracht, financiële situatie en economische verwachtingen. Niet zo gek ook met een inflatie boven de 10%, energieprijzen die door het dak gaan en crises als stikstof, woningnood en natuurlijk het klimaat. Wetende dat het oplossen van die problemen ook een hoop geld gaat kosten.
Consumptie gaat door
En toch, als je om je heen kijkt of het nieuws volgt, lijkt het financieel helemaal niet zo slecht te gaan. Loop een rondje door de stad en je ziet dat overal de restaurants vol zitten. Daarnaast krijg je bijna dagelijks te horen dat het gigantisch druk is op Schiphol, ook buiten het seizoen om. Blijkbaar is er dus wel geld voor vakantie? En ook de consumptie in het algemeen lijkt niet afgenomen, al waarschuwen economen wel over ‘stilte voor de storm’ en dat de echte klap nog gaat komen.
Media bepalen de publieke agenda
De media spelen een belangrijke rol in het bepalen van het publieke gesprek. Kortom, waar jij over praat met vrienden en familie. Zo kunnen ze ervoor kiezen om het iedere dag te hebben over de stijgende prijzen en verminderd vertrouwen onder burgers. Wanneer dat regelmatig gebeurt, ga je het hier vanzelf over hebben en schat jij zelf ook het vertrouwen in de economie lager in. Vooral omdat je de voorbeelden van mensen die het steeds moeilijker krijgen in beeld ziet. En met alle crises die iedere dag in het nieuws zijn, plus de situatie in Oekraïne en de stijgende prijzen, is het niet gek dat jijzelf ook steeds minder vertrouwen hebt.
Media en FOMO
Maar de media laten ook zien dat er lange rijen op Schiphol staan. Veel mensen gaan op reis en als je de beelden ziet van de gigantische drukte, kan je het gevoel krijgen dat je de enige bent die niet op vakantie gaat. De Fear Of Missing Out (FOMO) is hier groot. Daarnaast geven de beelden van een overvol Schiphol het idee dat de sociale norm is nu op vakantie te moeten. Immers, als zoveel mensen dat doen.
Vicieuze cirkel op de loer
Als je dus iedere dag ziet hoe nijpend de situatie aan het worden is op financieel vlak en tegelijkertijd te horen krijgt dat we nog steeds met z’n allen geld uitgeven aan leuke dingen, dan kun je zomaar in een vicieuze cirkel terecht komen. Je geeft geld uit omdat dat het sociaal gewenste gedrag is, daardoor heb je nog minder te besteden, waardoor je somberder wordt over je financiële situatie, maar tegelijkertijd niet de enige wilt zijn die geen leuke dingen meer doet. Niet eenvoudig om dat te doorbreken en zeker niet omdat volgens experts de echte klap nog moet komen. Als de energieprijzen nog verder stijgen, kan deze winter het echt kritiek worden voor mensen met een lager inkomen.
Agenda setting, wat doe je er tegen?
Je hebt helaas weinig invloed op wat de media wel en niet presenteren. En dus zul je de komende tijd blijven horen over stijgende prijzen en steeds meer mensen die financieel in de knel komen. Ook zul je blijven horen over het consumentenvertrouwen en de drukte op Schiphol, zeker omdat over een maand de herfstvakantie alweer wacht. Het beste is om je niet te laten leiden door wat er in de media gezegd en geschreven wordt. Noteer voor jezelf wat het budget is per maand en laat je niet verleiden om toch een vakantie te boeken als de ruimte het niet toelaat. Ook al zie je op tv beelden van drukke luchthavens en stations. Bedenk dat van die duizenden reizigers er ook heel wat mensen op doorreis zijn, dus niet op vakantie gaan, en dat er ook heel veel mensen niet daar zijn. Een rij van 4 uur betekent nog niet dat 10 miljoen Nederlanders vakantie vieren. Wees je ervan bewust dat je in het nieuws lang niet altijd het volledige plaatje te zien krijgt.
Meer weten over dit onderwerp of andere artikelen op deze site? Stuur me een mail.
Bronnen
McCombs, M. & Shaw, D. (1972). The agenda-setting function of mass media. Public Opinion Quarterly, 36, 176-187.