Framing in coronatijd: hoe werkt dat en welk effect heeft het op ons?

framing in coronatijd

Als je het nieuws volgt dezer dagen, lijkt het wel alsof er niets anders meer is dan corona. Of je nu de krant openslaat, het journaal bekijkt of op internet rondsurft, alles gaat over het virus. En zelfs als een bericht niets met covid-19 te maken heeft, weet de journalist toch een link te maken. Voor communicatiespecialisten een goede tijd om het fenomeen framing te bekijken. Hoe wordt nieuws gebracht? Wat wordt er opgeschreven en wat heeft dat voor effect op de ontvanger? In dit artikel twee voorbeelden over framing in coronatijd.

Framing: een belangrijke communicatietechniek

Framing is een bekende communicatietechniek waarbij het gebruik van specifiek woordgebruik of perspectief ervoor zorgt dat jij als ontvanger in een bepaalde richting wordt geduwd. Het idee daarachter is dat de verzender zijn boodschap op zo’n wijze kan verpakken dat jouw opvatting over het bericht overeenkomt met wat de afzender ermee wil bereiken. Vaak gaat dat gepaard met het oproepen van emoties (Lazarus, 1991).

Mondkapjesadvies: sterke daling bezoekers en omzet

Branchevereniging INretail meldde afgelopen vrijdag dat 58% van de Nederlanders in Nederland afgelopen week een sterke daling van bezoekersaantallen en omzet hebben ervaren. Dit was de eerste week na het mondkapjesadvies van het kabinet en INretail schrijft de daling dan ook toe hieraan. De cijfers zijn afgezet tegen dezelfde week vorig jaar. Klinkt logisch toch? Echter, onderzoeksbureau Locatus heeft het vooral over het weer. Kijk maar eens naar zaterdag 5 oktober 2019 en zaterdag 3 oktober 2020. De drukste winkeldag van de afgelopen week was vorig jaar aanzienlijk beter qua weer dan dit jaar. Lag de daling van het bezoekersaantal en de omzet dan eigenlijk wel aan het mondkapjesadvies?

Voorbeeld 2: weekend van de waarheid

Deze week gebeurde er iets interessants in de communicatie van de overheid. Natuurlijk wordt er voortdurend herhaald dat we ons aan de basisregels moeten houden. Natuurlijk horen we voortdurend dat we ons best doen en dat het moeilijk is om vol te houden. Maar deze week was de toon anders. Nu de cijfers hard op blijven lopen en het er niet op lijkt dat de afgekondigde maatregelen van 28 september effect sorteren, hebben we het meer dan ooit ‘zelf in de hand’. Het kabinet rept over ‘Weekend van de waarheid’ en ‘cruciale 72 uur’. Als de cijfers in het weekend niet afvlakken ‘ontkomen we niet’ aan extra maatregelen.

Het ligt nu aan ons

Daarmee heeft het kabinet een flinke draai gemaakt. Waar ze lange tijd echt het heft in eigen handen namen voor het opstellen van maatregelen, bepalen wij nu zelf of de teugels strenger aangehaald moeten worden of niet. Als wij ons niet aan de basisregels houden, dan is ingrijpen onvermijdelijk. Met deze draai kun je als burger onmogelijk het niet eens zijn met nog strengere maatregelen. Immers, je hebt het zelf zien aankomen en daar niet op geacteerd. Met als resultaat dat je zelf debet bent aan het aantrekken van de teugels.

Waarschuwen, hoe lang helpt dat nog?

Afgelopen vrijdag werd op de wekelijks persconferentie van de premier de vraag gesteld of waarschuwen in Nederland nog wel helpt. Nu het kabinet nadrukkelijk de verantwoordelijkheid bij de burger legt, mag dit gezien worden als een laatste waarschuwing. Geen daling in de cijfers, dan is er geen andere optie. Deze waarschuwing lijkt voor iedereen helder en komt ook op een logisch moment. Eerder vorige week bleek al dat veel Nederlanders juist zelf strengere maatregelen willen.

Met framing bereik je wat je wilt

De voorbeelden van framing in dit artikel laten mooi zien hoe je de ontvanger kunt sturen in de richting waarin jij hem of haar wilt hebben. Het bericht van INretail zegt in principe niets onjuists, maar gaat wel voorbij aan externe factoren die ook effect kunnen hebben. Waardoor het lijkt alsof er een 1-op-1 relatie is tussen het mondkapjesadvies en minder klanten. In het geval van de overheidscommunicatie wordt er niet meer gesproken over een afwachtende overheid die van juni tot augustus vrijwel geen maatregelen heeft genomen. Waardoor het virus toch weer snel om zich heen kon grijpen. In plaats daarvan wordt de aandacht nu verlegd naar het gedrag van de mensen. En dat we het zelf in de hand hebben of de maatregelen strenger moeten worden. Interessante tijden op communicatievlak!

Meer weten over dit onderwerp of andere artikelen op deze site? Stuur me een mail.

Bronnen

Lazarus, R. S. (1991). Emotion & Adaptation. Oxford: Oxford University Press.

Marc Wessels

Ik heb Communicatie- en Informatiewetenschappen gestudeerd met een specialisatie in bedrijfscommunicatie. Ik verzorgde eerder de marketingcommunicatie van het Taalcentrum-VU en werk tegenwoordig als communicatieadviseur bij Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden. Op deze blog vertaal ik als communicatiespecialist interessante en aansprekende communicatieonderwerpen van de theorie naar de praktijk.