Het is de laatste week van het jaar. Voor veel mensen betekent dit vakantie en gezellige familiemomenten. En het is ook het moment voor lijstjes en jaaroverzichten. Nog één keer de hoogte- of dieptepunten van afgelopen jaar doornemen of verkiezingen houden voor de beste, leukste of mooiste van iets. Waarom maken we deze lijstjes eigenlijk en is het toevallig dat ze vooral in december gemaakt worden?
Jaaroverzichten en lijstjes
Je kunt in de laatste weken van december de televisie niet aanzetten of geen website bezoeken of je komt ze tegen: jaaroverzichten en lijstjes. Het NOS jaaroverzicht, een Oranje jaaroverzicht, de film van het jaar, de beste commercial van het jaar en ga zo maar door. Alles wordt voor je op een rijtje gezet, zodat je in één oogopslag ziet wie de winnaar is. Ongeacht de argumentatie of achtergrond, daar gaat het vaak niet om.
Lijstjes helpen bij informatieverwerking
Per dag krijg je een enorme hoeveelheid informatie op je afgevuurd. Veel van die informatie verwerk je bewust, maar nog veel meer komt onbewust binnen. Loop je door een winkelstraat, dan ontkom je bijvoorbeeld niet aan een enorme hoeveelheid info. Denk aan artikelen, prijzen, merken etc. Maar datzelfde gebeurt ook online, op televisie, via de radio, in de krant. Al die informatie probeer je zo goed mogelijk een plekje te geven. Lijstjes en overzichten helpen daarbij. Iemand anders heeft voor jou al het uitzoekwerk gedaan, zodat jij alleen nog maar het lijstje hoeft te bekijken om op de hoogte te zijn. Dat is een heel eenvoudige manier van informatieverwerking. En daarom zijn lijstjes en overzichten ideaal om snel weer up-to-date te zijn.
Einde van het jaar
Het is dan ook niet gek dat het einde van het jaar zich zo goed leent voor lijstjes en overzichten. Natuurlijk is voor een jaaroverzicht een heel praktische reden de volledigheid. Immers, je kunt ook een overzicht maken van juni tot juni, maar ergens voelt dat toch gek. Maar daarnaast is een jaaroverzicht ook een goede vorm van een samenvatting. Het afgelopen jaar is er ontzettend veel gebeurd, waarvan je de helft waarschijnlijk niet meer weet. Met een jaaroverzicht krijg je een resumé aangeboden, waardoor jij vervolgens zelf ook snel kunt vertellen wat er afgelopen jaar gespeeld heeft. Natuurlijk worden er in zo’n overzicht keuzes gemaakt, maar dat zou je zelf ook doen bij het samenvatten.
Compleetheid
Mensen zijn groepsdieren en dat maakt dat we graag ergens bij willen horen. Dat geldt voor de drang om je te identificeren met mensen die in welke vorm dan ook op je lijken. Maar ook speelt dit een rol bij het op de hoogte willen zijn van wat er gaande is. Lijstjes en jaaroverzichten helpen daarbij. Het uitzoekwerk van een ander zorgt ervoor dat jij perfect op de hoogte bent. Dat geeft een gevoel van volledig zijn en compleetheid van jouw informatiekennis. Zodat je mee kunt doen in gesprekken en weet waar een discussie over gaat.
Terugblikken om te ontwikkelen
Een andere reden waarom we jaaroverzichten en eindejaarslijstjes omarmen, is onze eigen ontwikkeling. Russel en Levy (2012) hebben aangetoond dat terugblikken helpt bij het verwerven van inzicht in jezelf en draagt daarmee bij aan je ontwikkeling. Terugblikken is daarmee noodzakelijk om vervolgens vooruit te kunnen. Zeker als het gaat om jaaroverzichten is dit best logisch. Je wilt namelijk leren van hetgeen dat er afgelopen jaar gebeurd is om het goede mee te nemen en het slechte achter je te laten of als leerpunten te gebruiken.
Informatie onthouden? Lijstjes!
Nu aan het einde van het jaar dienen de lijstjes vooral voor snelle informatiebites. Ontdekken wie ergens het beste in was en die informatie tot je nemen. Maar je kunt deze vorm van informatieverwerking ook toepassen als je iets moet leren. Zet de informatie in bullets op een rijtje en je zult zien dat je het veel sneller aanleert dan wanneer je een hele tekst uitschrijft. Je brein verwerkt informatie immers stapsgewijs (Miller, 1993) en daar helpen lijstjes ontzettend bij.
Meer weten over dit onderwerp of andere artikelen op deze site? Stuur me een mail.
Bronnen
Miller, G. A. (1993). Psychology and information. Asterisk Journal of Computer Documentation, 17, 3-6.
Russell, C. A. & Levy, S. J. (2012). The temporal and focal dynamics of volitional reconsumption: A phenomenological investigation of repeated hedonic experiences. Journal of Consumer Research, 39, 341-359.