De afgelopen weken kon je er niet omheen: klimaatactivisten in het nieuws met opvallende acties. Van het vastlijmen aan talkshowtafels tot het besmeuren van bekende schilderijen, aandacht is er genoeg. Maar met die aandacht komt ook verontwaardiging en onbegrip. De vraag is of de gekregen aandacht bij de acties van de activisten wel de juiste is. Helpt het om mensen meer in beweging te krijgen tegen klimaatverandering of krijgen we hiermee juist een averechts effect?
Vastlijmen
Afgelopen weken was het ook in Nederland tot tweemaal toe raak. Eerst was er de klimaatactivist die aan tafel bij Beau op RTL 4 bovenop de tafel ging zitten en zijn handen vastlijmde. Het zorgde voor aandacht en vooral een komisch tafereel toen de activist weg werd gedragen uit de studio. Maar herinner jij je de boodschap nog? En niet veel later werd ‘Het meisje met de Parel’ in het Mauritshuis aangevallen door activisten. Ook hier lijmde iemand zich vast en sprak een collega-activist de boodschap uit waar het om ging. Opnieuw de vraag, weet jij nog wat de boodschap was?
Klimaatactivisten strijden voor de goede zaak
Klimaatactivisme wordt steeds zichtbaarder en de organisaties die hier mee bezig zijn, willen vooral laten zien dat het klimaatprobleem urgenter is dan ooit. Met hun acties dwingen ze min of meer de overheden in verschillende landen tot actie. Of het nu gaat om Greenpeace of Extinction Rebellion, de boodschap van de belangenorganisaties is gelijk: het moet anders en wel nu. Maar wat is hun effect op de publieke opinie? Dat onderzochten Jungherr, Wuttke, Mader en Schoen (2021).
Laag publiek profiel
Belangenorganisaties hebben doorgaans een laag publiek profiel. Dat houdt in dat ze niet iedere dag in de media komen en dat je daardoor moeilijker kunt inschatten waar een groepering echt voor staat. Natuurlijk weet je bij bijvoorbeeld Greenpeace en Extinction Rebellion dat ze strijden voor een beter klimaat, maar kun jij de inhoudelijke focusgebieden opnoemen van beide organisaties? Dat is bij politieke partijen bijvoorbeeld anders. Doordat je ze iedere dag in het nieuws ziet, weet je veel beter waar een partij voor staat.
Invloed op de publieke opinie is kortstondig
Uit het onderzoek van Jungherr et al. (2021) blijkt dat belangenorganisaties met een laag publiek profiel wel degelijk invloed hebben op de publieke opinie. Echter, deze is vaak kortstondig en alleen tijdens het moment van een actie. Dan heeft iedereen het er even over, maar al vrij snel ebt dat effect weg en verdwijnt een belangenorganisatie weer van het publieke toneel. Daarnaast speelt ook de geloofwaardigheid van de bron een rol.
Geloofwaardigheid bij klimaatactivisme
De onderzoekers hebben aangetoond dat het inschatten van de geloofwaardigheid van een bron een rol speelt bij de mate van invloed op de publieke opinie. Schat jij in dat de bron geloofwaardig is, dan is de boodschap van die bron overtuigender dan wanneer jouw inschatting is dat de bron ongeloofwaardig is. En dit is een belangrijk gegeven bij de acties van de activisten de afgelopen week. Neem je de meneer in de talkshow of de twee heren bij het schilderij in het Mauritshuis, beoordeel dan voor jezelf even hoe geloofwaardig ze waren. Dan is het niet zo gek dat het in de media vooral om het moment zelf ging in plaats van over de boodschap.
Activisme in het openbaar: kortstondig
Het is de vraag of de klimaatactivisten hun doel bereiken met de acties zoals in een talkshow of in een museum. De aandacht die je genereert is kortstondig en gaat vaak niet over het onderwerp waarover het zou moeten gaan. Je verandert er de publieke opinie niet mee op lange termijn, iets dat je eigenlijk zou willen nastreven om daadwerkelijk mensen tot actie aan te zetten. Klimaatactivisten zullen altijd aangeven dat dit soort acties noodzakelijk zijn om de boel op te schudden, maar in de praktijk blijkt het toch minder effectief.
Maak het klein, laat het mensen zien en voelen
Steeds meer mensen zien in dat het klimaat verandert en dat we een gezamenlijke verantwoordelijkheid hebben om de schadelijke effecten hiervan te beperken. Het zou veel verstandiger zijn voor belangenorganisaties en activisten om je daarop te richten. Mensen aanzetten tot kleine handelingen die bijdragen aan het afremmen van klimaatverandering. Om vervolgens door te lobbyen bij overheden en andere belangrijke stakeholders. Daarmee voorkom je dat de aandacht uitgaat naar randzaken. En zorg je er ook voor dat er minder verontwaardiging en wanklank is.
Meer weten over dit onderwerp of andere artikelen op deze site? Stuur me een mail.
Bronnen
Jungherr, A., Wuttke, A., Mader, M. & Schoen, H. (2021). A source like any other? Field and survey experiment evidence on how interest groups shape public opinion. Journal of Communication, 71, 276-304.