Ik heb al eerder geschreven over hoe je fake news kunt herkennen. En gelukkig zijn er ook steeds meer mensen die weten hoe je nepnieuws van de echte nieuwsberichten kunt onderscheiden. Maar tegelijkertijd worden de makers van onjuiste berichten ook steeds slimmer. Het blijft daarom belangrijk om nepnieuws te kunnen herkennen. Naast technieken om dit te kunnen doen, is het ook van belang dat je de kenmerken van een onecht bericht kent. Zodat je deze er sneller tussenuit kunt vissen.
Veel verschillende soorten fake news
Nepnieuws bestaat in vele soorten en maten. En ook in de manier waarop het verschijnt in de traditionele of moderne media. Denk aan samenzweringstheorieën, onjuiste berichten, zogenaamd wetenschappelijke artikelen of simpelweg geruchten. Vaak ontbreekt het bij deze vormen van nepnieuws aan een bronvermelding of onderliggende beargumentering. Maar zeg nou zelf, check jij bij ieder bericht dat je leest waar het vandaan komt of wie de afzender is? Waarschijnlijk niet.
Kenmerken van nepnieuws
Onderzoeker Carrasco-Farré (2022) heeft gekeken naar specifieke kenmerken van nepnieuwsberichten. De onderzoeksvraag was of fake news te herkennen was aan een aantal elementen die in geverifieerd nieuws niet voorkomen. Factoren waarnaar gekeken werd, waren onder andere de grammatica van een bericht, lexicale complexiteit en de mate waarin een bericht emoties oproept. Algemeen bekend is dat een nieuwsbericht dat emotie oproept, vaak beter scoort en mensen beweegt tot een andere houding of ander gedrag. Voor makers van fake news dus precies wat je wilt bereiken.
Minder cognitieve inspanning bij fake news
Eén van de resultaten uit het onderzoek was dat de verwerking van een nepnieuwsbericht gemakkelijker is dan bij écht nieuws. Nepnieuws is doorgaans eenvoudiger te lezen en er worden minder complexe woorden en zinnen gebruikt. Nu is het een opgave voor iedere journalist om een nieuwsbericht zo begrijpelijk mogelijk op te schrijven, maar in het geval van fake news wordt het taalgebruik nog verder versimpeld.
Meer emoties opgeroepen
Een ander resultaat was dat fake news berichten veel meer emotie oproepen dan gewone nieuwsberichten. Uit het onderzoek van Carrasco-Farré blijkt dat er tot wel 10 keer vaker ingespeeld wordt op een negatief sentiment bij nepnieuws. Daarnaast wordt er tot 37% meer ingespeeld op jouw eigen moraal. Dit laatste is een belangrijk kenmerk van neppe berichten. Er wordt vooral een beroep gedaan op jouw normen en waarden, waardoor je het bijna niet oneens kunt zijn met het nepnieuws.
Hoe herken je het nepnieuws dan?
Het lijkt eenvoudig. Een nieuwsbericht dat bestaat uit eenvoudige taal en zorgt voor flink wat emoties, zou zomaar eens niet echt kunnen zijn. Tegelijkertijd doen veel media steeds vaker hun best om de taal in het nieuws te versimpelen en vinden er ook zoveel gebeurtenissen op het wereldtoneel plaats die emoties oproepen, dat het niet zo makkelijk is om te bepalen wat wel en niet echt waar is. Daarom is het goed om de zeven tips om nepnieuws te herkennen nog eens door te nemen.
Meer weten over dit onderwerp of andere artikelen op deze site? Stuur me een mail.
Bronnen
Carrasco-Farré, C. The fingerprints of misinformation: how deceptive content differs from reliable sources in terms of cognitive effort and appeal to emotions. Humanit Soc Sci Commun 9, 162 (2022).