Je kunt best zeggen dat 2025 het jaar is van de definitieve doorbraak van AI, artificial intelligence. Even snel een tekstje of samenvatting maken? Grote kans dat je dan ChatGPT, Copilot of Claude erbij haalt. Afbeelding of video maken? AI biedt de snelle oplossing. En even iets zoeken op Google of in je eigen WhatsApp-gesprekken? Dan krijg je direct te maken met resultaten via kunstmatige intelligentie. Zoals bij alles wat nieuw is, is de vraag of het een vloek of een zegen is. AI biedt veel gemak en snelheid. Maar tegelijkertijd wijzen experts ook op de risico’s, bijvoorbeeld als het gaat om intelligentie. Worden we bijvoorbeeld dommer van AI? Of is het een kwestie van leren omgaan met de tools?
Wat is AI?
AI is een verzamelnaam voor technologieën die zo goed mogelijk menselijke intelligentie proberen na te bootsen. Bijvoorbeeld als het gaat om teksten ontwerpen, redeneren, het maken van afbeeldingen of video’s of het analyseren van data. Een belangrijk verschil met bijvoorbeeld zoekmachines is dat die letterlijke informatie opzoeken en dan presenteren. AI werkt net iets anders. Resultaten van kunstmatige intelligentie zijn voorspellingen op basis van heel veel relevante informatie. Elk AI-model maakt letter voor letter, of pixel voor pixel, een voorspelling van het meest waarschijnlijke vervolg. En doordat er getraind is met heel veel data, lukt dat verrassend goed.
Language Learning Models (LLM)
In dit artikel zoom ik in op de meest bekende vorm van AI: het maken van een tekst. Daarvoor wordt gebruik gemaakt van zogenaamde Language Learning Models. ChatGPT, Claude en Copilot zijn tools die werken op basis van dit soort modellen. Zij zijn getraind met onwijs veel data, zodat jij bij het stellen van een vraag een antwoord kunt krijgen. Of zelfs een volledige tekst, e-mail of essay. Waarbij de ontwikkeling zo snel gaat, dat de resultaten ook steeds beter worden. Ideaal toch, want dan hoef je zelf niet meer na te denken bij het maken van teksten. Of toch niet?
AI is eenheidsworst
Een veelgehoord commentaar van tegenstanders van AI is dat je alleen algemeenheden terugkrijgt van de diverse tools. Dat klopt deels, maar heeft alles te maken met de input die je geeft. Stel je een heel algemene vraag, dan krijg je een heel algemeen antwoord. Voer je de AI met meer specifieke informatie, bijvoorbeeld over jezelf, over je huis- en schrijfstijl en over formuleringen die wel en niet gebruikt mogen worden, dan krijg je al een veel meer op maat gemaakte tekst. Hiervoor geldt eigenlijk hetzelfde als een opdracht geven aan een collega. Hoe vollediger je bent, hoe beter het resultaat.
Hoeveel moet je zelf nog nadenken?
De input bij AI-opdrachten, zogenaamde prompts, is dus heel belangrijk. Maar verder kun je de AI eigenlijk het werk laten doen. Waarbij je zelf nog wel moet redigeren achteraf, maar bijvoorbeeld een essay schrijven kan hiermee redelijk snel. De vraag is of dit mensen echt dommer maakt. Onderzoekers van het Massachusetts Institute of Technology hebben dit in 2025 onderzocht. Zij lieten proefpersonen een essay maken onder drie verschillende condities. Groep 1 mocht geen hulpmiddelen gebruiken. Groep 2 kon een beroep doen op traditionele zoekmachines en de derde groep mocht ook AI toepassen. Vervolgens keken de onderzoekers naar hersenactiviteit.
Hersenactiviteit het laagst bij gebruik AI
De onderzoekers ontdekten dat deelnemers die een essay schreven zonder hulpmiddelen, de meeste verbindingen maakten in het brein. De cognitieve activiteit was hier hoog. Bij participanten die zoekmachines mochten gebruiken, was de hersenactiviteit iets lager dan bij groep 1, maar werden er nog steeds flink wat verbindingen gelegd. Groep 3 liet de minste hersenactiviteit zien. De participanten die AI mochten gebruiken, maakten weinig verbindingen in de hersenen.
Hersenactiviteit en intelligentie
Minder hersenactiviteit betekent nog niet direct dat je dommer bent of wordt. Echter, de onderzoekers hebben ook gekeken naar het effect van het gebruik van Language Learning Models na vier maanden. Deelnemers aan het onderzoek die AI mochten gebruiken, presteerden significant lager op neuraal, taalkundig en gedragsniveau. Ook dat zegt nog niet direct dat je dommer bent, maar je traint je hersenen wel minder. En daarmee is de vraag hoe dat op lange termijn uitpakt. De boodschap uit het onderzoek is helder: gebruik van AI is niet verkeerd, maar maakt de hersenen wel lui. Het is verstandig om naast AI, dus ook je hersenen te blijven trainen.
Meer weten over dit onderwerp of andere artikelen op deze site? Stuur me een mail
Bronnen
Kosmyna, N., Hauptmann, E., Yuan, Y. T., Situ, J., Liao, X. H., Beresnitzky, A. & Maes, P. (2025). Your brain on ChatGPT: Accumulation of cognitive debt when using an AI assistant for essay writing task.