Het WK voetbal zit er weer op. Frankrijk mag zich vier jaar lang wereldkampioen noemen. Voor wie was jij eigenlijk gisteren? Wilde je graag dat Frankrijk zou winnen of zat je te juichen voor Kroatië. De kans is groot dat je voor Kroatië was. Mensen steunen intuïtief namelijk vaak de underdog. Zowel in de sport als de politiek of het bedrijfsleven. Hoe komt dit eigenlijk en waarom kiezen we voor de underdog en niet voor de top dog?
Wat is een underdog?
De term underdog werd in de 19e eeuw voor het eerst gebruikt en komt van hondengevechten uit die tijd. De verliezende hond werd de underdog genoemd. Tegenwoordig noemen we de underdog de partij die verwacht wordt in het nadeel te zijn en te verliezen. Meer dan eens worden twee partijen met elkaar vergeleken als David en Goliath, waarbij Goliath de grote favoriet is en David de underdog. Nemen we de finale van het WK voetbal van gisteren, dan kunnen we Frankrijk als Goliath zien en Kroatië als David, de underdog.
Bestaat de underdogrol eigenlijk?
Er is in het verleden veel onderzoek gedaan naar de underdogrol. Bestaat die eigenlijk wel? En hoe werkt dat dan precies? Het meeste onderzoek ging over de eerste vraag. Een onderzoek van Thompson (1995) laat bijvoorbeeld zien dat mensen verschillende beoordelingen maken over een situatie, als je ze van tevoren vertelt voor welke partij ze zijn. Bedenk zelf maar eens hoe objectief je oordeelt over de scheidsrechter als het Nederlands elftal voetbalt. Ook al deed Nederland niet mee, was je wel objectief gisteren? Juichte je voor Frankrijk, dan zullen je observaties ook meer naar de Franse kant nijgen. En hetzelfde geldt natuurlijk voor als je Kroatië aanmoedigde.
Affectie in plaats van cognitie
Wanneer je partij hebt gekozen, werkt dit ook door in nieuwe situaties. Stel je was voor Frankrijk gisteren en over twee dagen heb je het met een vriend over de WK-finale, dan heb je nog steeds een gekleurd beeld over de wedstrijd. Kinder (1998) laat zien dat fans of supporters in nieuwe situaties vaak affectief reageren in plaats van cognitief. Of in gewonemensentaal: emotioneel in plaats van rationeel. Het onderzoek laat tevens zien dat het niet uitmaakt hoe erg je fan bent. Zodra je een van de twee partijen hebt gekozen, reageer je emotioneler als het over dat team gaat.
We zijn voor de underdog
Markus, McGuire, Allison en Eylon (2004) deden onderzoek naar het steunen van underdogs in sport en de zakelijke wereld. Een belangrijk resultaat was dat in beide werelden mensen eerder steun betuigen aan de partij die in het nadeel is. Daarnaast gaven de participanten aan dat ze meer tevreden zouden zijn als de underdog zou winnen dan wanneer de topdog met de winst aan de haal zou gaan. Maar hoe komt dit nou? Waarom zien we de underdog liever winnen dan de grote favoriet? Willen we dan niet dat altijd de beste met de overwinning gaat lopen?
Verklaring 1: weinig te verliezen
Belangrijk om te onthouden is dat het hele concept van underdog grotendeels gebaseerd is op verwachtingen. We verwachten dat de ene partij sterker zal zijn dan de ander en op basis daarvan labelen we de teams als top dog en underdog. Als het gaat om verwachtingen, is er minder te verliezen wanneer je kiest voor de underdog. Deze partij zal waarschijnlijk de wedstrijd niet winnen, dus als dat inderdaad ook niet gebeurt, heeft dat weinig gevolgen. En dus is het een veilige keuze om voor de underdog te kiezen. Immers, de top dog móét winnen.
Verklaring 2: eerlijkere wereld
Uit een onderzoek van Lerner (1975) gaven participanten aan dat ze de wereld eerlijker vinden als ze de zwakkere entiteiten in de samenleving ondersteunen. Zij die wel wat hulp kunnen gebruiken, moet je helpen. Dat vertaalt zich eenvoudig naar het steunen van de underdog. Deze partij wordt gezien als zwakker en dus is het logisch dat mensen de underdog gaan steunen, voor een eerlijkere wereld.
Verklaring 3: hard werken
Van nature zijn we meer fan van atleten of teams die ergens hard voor moeten werken. Wanneer je kijkt naar de WK finale van gisteren, dan kun je Frankrijk bestempelen als meer getalenteerd op individueel gebied. De Kroaten moesten veel harder werken om hetzelfde te bereiken, omdat ze individueel net iets minder waren. Wann, Keenan, Burnett, Martin, Page, Smith en Lantz (2002) vonden bewijs voor het meer steunen van hard werkende atleten dan atleten die volop getalenteerd waren.
Slim gebruik maken van de underdog
Je weet nu waarom je vaker de underdog support, maar wist je dat hier ook op commerciële wijze gebruik van wordt gemaakt? Denk eens aan een programma als The Voice of het Songfestival. Halverwege het stemmen krijg je een tussenstand te zien, zodat je weet wie er favoriet zijn en ‘de underdog’. Als je de resultaten ziet, ga je waarschijnlijk stemmen op de partijen die lager staan ‘want die hebben nog wel wat hulp nodig’. Een slimme manier om het stemgedrag van het publiek te beïnvloeden.
Meer weten over dit onderwerp of andere artikelen op deze site? Stuur me een mail.
Bronnen
Kinder, D. R. (1998). Opinion and action in the realm of politics. In D. T. Gilbert & S. T. Fiske (Eds.), The handbook of social psychology, Vol. 2 (4e editie) (pp. 778-867).
Lerner, M. J. (1975). The justice motive in social behavior: Introduction. Journal in Social Issues, 31, 1-19.
Markus, M. J., McGuire, H. A., Allison, S., & Eylon, D. (2004). Why people root for the underdog: The mediating role of social identity. Unpublished manuscript: University of Richmond.
Wann, D. L., Keenan, B. L., Burnett, S., Martin, J., Page, L., Smith, L., & Lantz, C. D. (2002). The Impact of Sport Team Identification and Attributions of Ability and Effort on Spectators’ Impressions of Athletic Performance. North American Journal of Psychology, 4 (3), 347-354.
