Blamage vs totaalvoetbal: hoe bepalen de media de stemming rond Ajax?

stemming media ajax

Dit seizoen draait Ajax op volle toeren. Gisteren werd de beker gewonnen ten koste van Willem 2. De Amsterdammers zijn nog volop in de race voor de landstitel. En ook de Champions League kan nog gewonnen worden. De media staan bol van lyrische kritieken. De sterkhouders van het team worden uitgebreid beschreven. Vergelijkingen met vroeger worden veelvuldig gemaakt. Kortom, de stemming rond Ajax is uitzinnig. Komt dat alleen door de prestaties van de club of spelen de media een belangrijke rol hierin? Bepalen diezelfde media niet ook de stemming rond Ajax? En hoe snel kan die stemming omslaan?’

Van branie naar angst

Het is augustus 2016. Ajax heeft een beroerde seizoensopening en de kritiek is niet van de lucht. ‘Ajax is Ajax niet meer’ en ‘branie is angst geworden, vertrouwen onzekerheid en voor arrogantie is geen plek meer in Amsterdam’, schrijven de kranten. Sterker nog, volgens de Metro is het dna van de club ernstig aangetast. Een proces dat volgens de krant een proces is van jaren. Hoe anders is dat nu? Buitenlandse kranten hebben het zelfs over de terugkeer van het totaalvoetbal. De filosofie van Cruijff is terug te zien in het spel van Ajax dit jaar. Als het dna van de club over meerdere jaren zou zijn afgebrokkeld, is het dan mogelijk om in 2,5 jaar alles weer te repareren? Of gaat het hier om stemmingmakerij in de media?

Hoe gaan de media te werk?

De media bepalen zelf waarover geschreven wordt. Ze gebruiken hiervoor de factoren van nieuwswaardigheid. In het geval van Ajax is het logisch dat er zoveel over de club geschreven wordt op het moment. Het komt immers niet vaak voor dat een Nederlandse club het in Europa zo goed doet. Naast het kiezen van de onderwerpen voor in het nieuws, doen de media nog iets. Ze framen de berichten die ze schrijven. Framen is het zodanig kiezen van woorden of perspectieven, dat het publiek een bepaalde richting op gestuurd wordt. Het gevolg? De media bepalen grotendeels of de stemming rond een onderwerp positief of negatief is.

De media framen, werken als katalysator

Natuurlijk bepalen de media niet alleen de stemming rond een onderwerp. Maar ze versterken bepaalde stemmingen wel. Neem Ajax als voorbeeld. Stel dat je niets met voetbal hebt en de krant een dag na de halve finale van de Champions Leaguewedstrijd Tottenham – Ajax openslaat. Je ziet foto’s van uitzinnige fans, je leest hoe geweldig Ajax het heeft gedaan. Dan is de kans groot dat jij positief denkt over de club. Stel je nu eens voor dat je Ajax-fan bent. Je bent al euforisch, vanwege de goede prestaties en op televisie en internet zie je overal beelden van feestende supporters. Je ziet video’s van buitenlandse sportprogramma’s die vol lof zijn. Dan word je nog enthousiaster en nog positiever over Ajax. In beide gevallen werken de media als katalysator van de stemming rond het onderwerp.

Verschillende media, andere stemming

Ieder mediakanaal heeft zijn eigen invalshoek. De Telegraaf brengt nieuws anders dan de Volkskrant en de NOS bericht anders dan RTL. Hoe jij over een bepaalt onderwerp denkt, kan sterk samenhangen met het nieuwsmedium dat jij volgt. Neem het incident in een bioscoop in Den Haag. Een aantal vervelende jongeren zorgden daar tijdens de film Hotel Mumbai voor een dreigende situatie, volgens de NOS. Maar als je het Algemeen Dagblad leest, zie je paniek staan. AD-lezers zullen hierdoor een andere indruk van de situatie hebben dan mensen die de NOS raadplegen. Het geeft aan dat woordkeuze belangrijk is voor framing.

Bekijken we ons nieuws dan met een gekleurde bril?

Het antwoord op deze vraag is ja. We hebben zelf al opvattingen over bepaalde onderwerpen en die opvattingen of attitudes worden versterkt door de media die we bekijken. Je kiest waarschijnlijk voor het nieuwskanaal dat het best past bij je opvattingen. Met als gevolg dat die versterkt worden en dat we het nieuws dus ‘kleuren’. Heeft een links iemand het over hetzelfde onderwerp als een rechts iemand, dan zal het door onze ‘gekleurde bril’ waarschijnlijk tot discussie leiden. En dat komt dus ook door de framing door de media.

Is het mogelijk om neutraal nieuws te lezen?

Het is bijna onmogelijk om neutraal het nieuws tot je te krijgen. Nieuwsmedia maken keuzes over wat ze wel en niet brengen. En daarbij wordt het nieuws dat gebracht wordt altijd gekleurd, ook al pretenderen journalisten neutraal te werk te gaan. Het enige dat je zou kunnen doen is een onderwerp altijd bij meerdere media te checken. Dan lees je verschillende invalshoeken en krijg je het meest neutrale beeld van een onderwerp. Maar het kost je wel zeeën van tijd.

Meer weten over dit onderwerp of andere artikelen op deze site? Stuur me een mail.

Marc Wessels

Ik heb Communicatie- en Informatiewetenschappen gestudeerd met een specialisatie in bedrijfscommunicatie. Ik verzorgde eerder de marketingcommunicatie van het Taalcentrum-VU en werk tegenwoordig als communicatieadviseur bij Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden. Op deze blog vertaal ik als communicatiespecialist interessante en aansprekende communicatieonderwerpen van de theorie naar de praktijk.