Waarom wil jij geen AstraZeneca vaccin meer, maar blijf je wel auto rijden en fietsen?

vaccin astrazeneca

De afgelopen maanden ging het in het nieuws veelvuldig over het vaccin van AstraZeneca. Los van problemen met de levering, ging het vooral over een zeer zeldzame bijwerking. Dat was het mogelijke verband tussen de zeldzame combinatie van trombose en een verlaagd aantal bloedplaatjes en het AstraZeneca vaccin. Het EMA en de Nederlandse gezondheidsraad gingen met een advies aan de slag, maar inmiddels was het kwaad al geschied. De bereidheid voor het AstraZeneca vaccin is flink gedaald in Nederland. Hoe komt dat? En welke rol heeft de media daarin gespeeld?

Wat is er precies aan de hand met het vaccin?

De zeer zeldzame combinatie van trombose en een verlaagd aantal bloedplaatjes leek mogelijkerwijs een verband te hebben met het AstraZeneca vaccin. Enkele tientallen mensen meldden deze bijwerking, nadat ze het vaccin hadden gekregen. Inmiddels heeft het Europees Medicijn Agentschap (EMA) bevestigt dat er een mogelijk verband is en heeft dit genoteerd als zeer zeldzame bijwerking van het vaccin, te lezen op de bijsluiter. Dat klinkt natuurlijk heftig, maar enige context is wel nodig.

Wat is de kans op de combinatie?

Op 4 april werd bekend dat wereldwijd 222 mensen de zeldzame bijwerking hadden gekregen. Op dat moment waren er wereldwijd 34 miljoen prikken van AstraZeneca gezet. Dat betekent een kans van 0.00000652941%. Ter vergelijking, de kans dat je acht keer op rij 6 gooit met een dobbelsteen of in Nederland getroffen wordt door de bliksem, is ongeveer net zo groot. En de kans dat je in het verkeer overlijdt in Nederland is vele malen groter, evenals de kans dat je een parel vindt in een oester. Hoe kan het dan toch dat we het AstraZeneca vaccin liever niet nemen?

Verschil tussen EMA en gezondheidsraad

In deze pandemie is het al vaak gezegd: met 50% van de informatie neem je 100% van de beslissingen. Daarbij aangetekend dat het kabinet bijvoorbeeld deze 50% van de informatie nog heeft, en de meeste mensen juist niet. Jij en ik zijn dus grotendeels afhankelijk van de media in deze situatie. Als naar buiten wordt gebracht dat het EMA de voordelen van het AstraZeneca vaccin vindt opwegen tegen de nadelen ervan, klinkt dat positief. Maar als vervolgens de Nederlandse gezondheidsraad een leeftijdsgrens trekt bij 60, ga je toch weer twijfelen. Dat helpt natuurlijk niet bij de vaccinatiebereidheid.

Wat adviseerde de gezondheidsraad precies over het vaccin?

De gezondheidsraad heeft geadviseerd om voor de groep onder de 60 jaar een ander vaccin te kiezen dan AstraZeneca. Dat werd in de media uitgelegd als ‘het is niet veilig voor deze groep’. Dat is echter niet wat de gezondheidsraad precies zei. Als je het advies leest, kom je onderstaande tabel tegen, waarop het advies mede gebaseerd is. Wat de gezondheidsraad zegt, is dat de kans op overlijden door corona zoveel groter is boven de 60, dat eventuele bijwerkingen van AstraZeneca niet opwegen tegen het gezondheidsvoordeel. Omdat de kans op overlijden onder de 60 veel kleiner is, adviseert de gezondheidsraad voor die leeftijdsgroep te kijken naar andere mogelijkheden voor vaccins, om het risico op bijwerkingen verder te verkleinen. Dat is wat anders dan het vaccin onveilig verklaren.

Risico sterfte corona
Bron: RIVM

Vertrouwen helemaal weg door RIVM-vaccinatiebaas

Het vertrouwen in het AstraZeneca was door de verschillende adviezen van de EMA en de gezondheidsraad al broos, maar het interview van Jaap van Delden in de Volkskrant deed er nog een schepje bovenop. Van Delden is de RIVM-vaccinatiebaas en hij stelde in het interview dat het einde van AstraZeneca in Nederland in zicht is. Het resultaat? Steeds minder mensen, ook van boven de 60, zijn bereid om het vaccin te nemen en veel mensen komen niet eens meer opdagen voor hun prik. Dat is natuurlijk een kwalijke zaak.

Mediaberichten sturen jouw voorkeur

Aangezien er de afgelopen tijd zoveel minder positieve berichten over AstraZeneca in het nieuws zijn gekomen, is het logisch dat de vaccinatiebereidheid voor dit vaccin afneemt. Desondanks spelen de media hier een belangrijke rol. Zij bepalen als gatekeepers welke berichten wel en niet op de publieke agenda komen. Zij zorgen voor framing van berichten en het inkaderen van gezondheidsadviezen van de EMA of de gezondheidsraad. Zij bepalen de stemming rond een vaccin aan de hand van hun berichtgeving. Veel mensen zullen of kunnen niet echt de materie in duiken om beter te begrijpen wat er nu precies wordt gezegd door de gezondheidsorganisaties. En koersen daarmee op de berichten in de media. Komt er geen positievere draai aan het AstraZeneca vaccin, dan kan Jaap van Delden wel eens gelijk krijgen. En dat zou ontzettend zonde zijn, want het vaccin is eigenlijk heel erg veilig!

Meer weten over dit onderwerp of andere artikelen op deze site? Stuur me een mail.

Marc Wessels

Ik heb Communicatie- en Informatiewetenschappen gestudeerd met een specialisatie in bedrijfscommunicatie. Ik verzorgde eerder de marketingcommunicatie van het Taalcentrum-VU en werk tegenwoordig als communicatieadviseur bij Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden. Op deze blog vertaal ik als communicatiespecialist interessante en aansprekende communicatieonderwerpen van de theorie naar de praktijk.

One thought to “Waarom wil jij geen AstraZeneca vaccin meer, maar blijf je wel auto rijden en fietsen?”

Reacties zijn gesloten.