Vandaag de dag brengen we veel tijd door op de social media. De ene gebruiker is actief en post regelmatig, de ander is passief en kijkt vooral naar wat anderen posten. En nemen we bijvoorbeeld Instagram, dan zien we toch vooral positieve plaatjes van onze vrienden en kennissen. Over hoe leuk een bepaalde activiteit is, hoe prachtig een bepaalde reis is en hoe goed het leven toch maar is. Een negatief bericht zie je zelden tot nooit. Er is veel onderzoek gedaan naar de effecten van al dit positivisme op je mentale gezondheid en welzijn. Steevast is het resultaat dat het opkijken naar al die positieve berichten, zorgt voor een verminderd welzijn. Maar zijn er ook positieve effecten van al die mooie berichten op Instagram?
Social Comparison Theory
Of je het nu wilt of niet, je bent voortdurend bezig met jezelf af te zetten tegen anderen. Festinger beschreef dit al in 1954 in de Social Comparison Theory (SCT). We kijken voortdurend om ons heen en spiegelen ons eigen doen en laten aan dat van anderen. Daarbij is het begrip upward comparison vooral van belang voor dit artikel. Hierbij vergelijken we ons gedrag met iemand waar we tegen opkijken. Het gaat hierbij bijvoorbeeld over al die prachtige foto’s die op Instagram voorbijkomen. Zit jij gewoon rustig op de bank tv te kijken, zie je iemand over een paradijselijk strand lopen. Of heb jij een prima vakantie op een camping in Bretagne, zie je een ander paragliden in de meest prachtige omgeving.
Upward comparison: negatieve effecten
Er is veel onderzoek gedaan naar de negatieve effecten op welzijn van die upward comparison. Je ziet een perfecte wereld, waarin iedereen het maar geweldig lijkt te hebben. Er zijn in de gedane onderzoeken aanwijzingen dat passief social-media gebruik inderdaad negatieve effecten heeft op jouw welzijn. Echter, de vraag is of passief social-media gebruik ook positieve effecten kan hebben op jouw mentale gezondheid en welbevinden. Meier, Gilbert, Börner en Possler (2020) hebben dit onderzocht.
Jaloezie: misgunnen of benijden
De reden waarom er vaak negatieve effecten zijn gevonden van passief social-media gebruik op welzijn, is omdat er werd ingezoomd om malicious envy. Letterlijk vertaald met ‘slechte jaloezie’, oftewel, het misgunnen van iets. Meier et al. (2020) betogen dat jaloezie echter uit twee componenten bestaat: misgunnen en benijden. Waarbij benijden veel minder negatief is dan misgunnen. Sterker nog, benijden kan juist zorgen voor inspiratie of motivatie om iets uit te gaan voeren.
Passief Instagramgebruik heeft een positief effect op welzijn
In het aangehaalde onderzoek van Meier et al. (2020) kijken zij naar de positieve effecten van passief Instagramgebruik op het welzijn. Ze tonen aan dat het zien van prachtige reisfoto’s of andere succesverhalen leidt tot benign envy, oftewel benijden. En benijden zorgt bij de deelnemers aan het onderzoek juist voor een positieve motivatie en inspiratie. Dat draagt weer bij aan meer welzijn en een goede mentale gezondheid.
Streven naar geluk
De onderzoekers keken ook naar het effect van het zien van natuur- en reisfoto’s op Instagram op het streven naar geluk, gerelateerd aan een positief welzijn. Het onderzoek liet een positieve relatie zien hiertussen. Naast dat we dus inspiratie en motivatie uit passief social-media gebruik halen, streven we ook meer naar geluk als we mooie foto’s zien op Instagram. En dat maakt ons weer positiever. Kortom, passief social-media gebruik is niet per definitie slecht. Het is niet zo dat het zien van mooie plaatjes alleen maar negatieve effecten op ons welzijn heeft.
Belangrijke kanttekening
Heeft passief social-media gebruik dan alleen maar voordelen? Nee, dat niet. Ook al halen we inspiratie en motiviatie uit het zien van natuur- en reisfoto’s, ook misgunnen vindt plaats op basis van passief social-media gebruik. En daarbij waarschuwen de onderzoekers ook nog voor iets anders. Passief social-media gebruik kan positieve effecten hebben, maar dat kan ook ontstaan doordat je op Instagram foto’s mooier kunt maken en kunt zien hoe populair een post is. Dat heeft ook weer effect op hoe jij een post beoordeelt. Zou Instagram welzijn echt serieus nemen, dan zouden de ‘mooimaak-filters’ bijvoorbeeld uit de app moeten. Evenals het zien hoe vaak een foto is geliket door anderen.
Meer weten over dit onderwerp of andere artikelen op deze site? Stuur me een mail.
Bronnen
Festinger L. (1954). A theory of social comparison processes. Human Relations, 7, 117–140.
Meijer, A., Gilbert, A., Börner, S. & Possler, D. (2020). Instagram inspiration: how upward comparison on social network sites can contribute to well-being. Journal of Communicatien, 70(5), 721-743.